آشنايي با كتاب اصول كافي - 2

مقدّمه اى بر مقدّمه

»مقدّمه ی» هر نوشته و کتابی، دریچه ای است که از آن با نویسنده و نوشته ی او می توان آشنا شد؛ محتوای کتاب، منطق نگارش آن، دیدگاه نویسنده در موضوع كتاب، مقصد و يا مقاصدی که در آن نوشته، نویسنده آن را و یا آنها را دنبال کرده، انگیزه ی نويسنده از نوشتن آن، و چه بسا جمع بندی مطالب از دیدگاه نویسنده.

«مقدّمه» در آثار نویسندگان مسلمان – معمولاً-خطبه اى است كه با بسمله و حمد و ثنای خدای متعال و ستایش از انبیاء و اولیاء و خلفای آنان – البته بسته به معتقدات نویسنده- شروع می شود. و هر فرازی از آن  خطبه و يا مقدّمه در باره ی هر کدام از این موضوعات، در حقیقت چکیده و فشرده ی معتَقَدات و فهم نویسنده در آن باره است.

و اکنون مائیم و مقدمه ی کتاب «الکافی» تألیف عالمی سترگ و کم نظیر که با علم و معرفت و ایمانی روشن و راسخ و استوار سالهای سال با اقوال و احادیث معصومین علیهم السّلام زندگی کرده و در تولیت صاحبان آن روایات، با آن ها بنائی بی نظیر در علم و عمل به دین الهى آنان برافراشته است.

هیچ کلمه ای از کلمات و هیچ تعبیری از تعبیرات او در توحید خدای متعال و نبوت رسول اکرم صلّی الله علیه و آله و وصایت و خلافت و امامت امیرالمومنین و اهل بیت عصمت صلوات الله علیه و علیهم اجمعین و قرآن مجید و معرفت و وصف آن ها نیست الّا این که با معرفت و فهمی درست برگرفته از آیات واقوال معصومين عليهم السلام است.

در مورد فهم فرمايشات اهل بيت عليهم السّلام مكرراً فرموده اند كه احاديث ما سخت است كه سخت تر هم شده است، كه آن را به جز نبىّ مرسل(يعنى رسول)، و يا فرشته ی مقرّب، و يا مومنى كه خداى متعال قلبش را به ايمان امتحان كرده باشد، نمی تواند تحمل كند (بصائر الدرجات: باب في أئمة آل محمد ع حديثهم صعب مستصعب‏ ، شامل ٢١حدیث )؛ پس كلينى بايستى از اين امتحان سرافراز بيرون آمده باشد كه در درگاه الهى به افتخار تحمّل علم و فهم حديث اهل بيت عليهم السّلام نايل شده است. از جمله ی آن ها اين كه:

لازمه ی فهم درست و روشن فرمایشات ایشان در اين مقدمه در توحید، فهم درست و روشن از مبحث اسماء و صفات، و هم چنین است فهم فرمایشات ایشان در نبوّت که موکول به فهم منطق الهی در نبوّت و بعثت برگزیدگان الهی است و قاعده ی الهی حاکم بر آن که در جای خود از آن ها گفتگو خواهد شد.

مولف انگیزه ی تألیف کتاب را گلایه ی دوستی از جهالت متدیّنین به دین و اعراض اهل زمانه از علم به آن، و ناتوانی او در بهره مندی از روایات با اختلافاتی که دارند و نیز درخواست او برای تألیف اثری کافی(١) در همه ی فنون علم دین با روایات صحیح از امام باقر و امام صادق علیهما السّلام و شامل آداب و سنن استوار نبوی در دین الهی، بیان فرموده است. پس آن گاه او اهمیّت معرفت خدای متعال و علم و عمل به تکالیف بندگان را در رابطه ی با خدای متعال یادآور می شود. و اینکه کتاب را با کتاب عقل و جهل شروع کرده، برای آن که مدار دین و ثواب و عقاب عقل است.

٠١شاید عنوان کتاب از همین تعبیر درخواست کننده برگرفته شده است .