خاتمه: ختم به مسک شرح کتاب التوحید: جان کلام و خلاصه مرام برای چندمین بار، و کمی طوری دیگر

خاتمه: ختم به مسک شرح کتاب التوحید:
جان کلام و خلاصه مرام برای چندمین بار، و کمی طوری دیگر

افضل مقامات و کمالات در تربیت الهی، و افضل فرائض در دین حق تعالی، معرفت خدای متعال است؛ چرا که: مانع از سقوط به اسفل السافلین، و سبب صعود به اعلی علیین است؛  بی معرفت او ، حقیقت الهیه أحد واحد که تنها مخلوق؛ لذا: تنها نشانه از او  و حقیقت دین و  زندگی و هر خیری در آن است هم ناشناخته خواهد ماند؛ اسفل السفالین.  

 معرفت خدای متعال عبارت است از یافتن و سپس داشتن خود او ؛( و به این ترتیب معیت با حق تعالی و قرار در اعلی علیین) ؛ نه علم و اطلاعات نسبت به او، و نه تلقی و درک و فهم ذهنی از او، که ذهنی هر کسی مخلوق اوست نه خالق او. و داشتن منعم کجا و هر نعمتی هر قدر هم بزرگ کجا.
و مسلم اول در این باب ممکن نبودن آن برای غیر خدای متعال ، مگر به خود او می باشد؛ یافتن و داشتن خدای خالق متعال کجا و توان بنده مخلوق فقیر کجا؟!

وجه جمع بین این دو امر متخالف این است؛ که بنده بایستی در این امر، با تقاضا و تمنا و به امید، و انتظار تفضل و ترحم الهی، خود را در موقف ویا مواقف انفعال در رابطه با حق تعالی قرار دهد؛

لذا: همانگونه که ایات و علامات خالقیت حق تعالی را اثبات می کنند، رجوع به آنها و تفکر سوالی بدون جواب از کیفیت خلقت آنها، به فضل و رحمت الهی می تواند خالق متعال را وجدانی طالب متوجه متفکر در آیات کند.

یافتن خدای متعال با موظبت و مراقبت از دیده شدن از سوی اوست،
 و داشتن او به دادن داشته های خود به او و او رامالک داشته های خود دانستن، و لاجرم خود را « عبد» ( مملوک مطیع) او دانستن ،
 و تشدید و شفافیت بیشتر آن با اتیان به احکام الهی در اعمال عادی و عبادی اصطلاحی،
و نیز سراغ او را در کلام او داشتن که تجلیگه اوست، با قرائت و تلاوت آن ،
 و طلب او را تشدید کردن با یاد کردن او با اوراد و اذکار و ادعیه،
 و البته اتیان  این همه با تمنا و محبت ،
و همه باتوجه به  حضور او و دیده شدن ما به او .

و سیر در این مسیر، با استدعا و استمداد و توسل  از کسانی که ولایتشان ولایت الله است و معرفتشان معرفت الله، سپس نیابت از آنان و تشبه به آنان و ولایت ( به کسر واو) و ولایت ( به فتح واو) آنان شدنی است؛ وجود مبارک و مقدس و مطهر محمد و آل محمد علیه و علیهم السلام.؛ باب الله الذی منه یؤتی.
 و سپس بودن نورانیت؛ آیتیت؛ عبودیت؛ فقط بودن آگاهانه؛ و هو خیر مستقرا و مقاما؛ و الحمدلله اولا و آخرا.